کاشی بر که برنده مشتریان است

افزون بر آن با گسترش خطوطی چون نسخ و محقق کاربرد کوفی برای نگارش متن قرآن کاهش پیدا کرد و بیشتر برای کتیبههای تزیینی در سرلوح کتابها یا بر روی بناهای مختلف بهکار قیمت کاشی کاری رفت. وزیر خواجه تاجالدین علیشاه جیلانی (فامنینی) در تبریز و در خارج محله نارمیان، مسجد جامع بزرگی ساخته که صحنش دویست گز در دویست گز و در صفحهای بزرگ از ایوان کسری به مداین بزرگتر، اما چون در عمارتش تعجیل کردند، فروآمد و در آن مسجد انواع تکلفات به تقدیم رسانیدهاند و سنگ مرمر بیمقیسا در او بهکار برده و شرح آن را زمان بسیار یابد. قسمتهای سفلی که به گزاردن نماز افراد مردم اختصاص دارد و منارهٔ آن را که بسیار رفیع و بلند است، مرمت کردهاند. در اکثر روستاهای تابع بستانآباد قالیبافی روستایی با نقشهٔ روستاباف، بسیار رونق و رواج دارد و از منابع بزرگ درآمد مردم است. ازاره پایین عمارت دیوان و زیر ایوان نیز حجاری و نقوش آنها با اقتباس از راه سنگی عمارت دیوانخانه کریم خان زند ایجاد شده ولی به شیوه تصاویر دوره قاجاریه است.

هنگام ورود از ایوان نخستین اثری که از تبریز مشاهده میشود، همین منارهاست. بازماندههای ارگ حاکی از وجود یک ایوان به پهنای ۳۰٬۱۵ متر و جرز و دیوارهای کناری به ضخامت ۱۰٬۴۰ متر و پیها و فونداسیونی ژرف و حجیم متناسب سازههای بالایی و بلندای احتمالی بنا تا خط آغاز طاق استوانهای ۲۵ متر (البته دقت رد تناسب سازههای اثر ۳۶ متر درست بهنظر میرسد) بودهاست. از آغاز هزارهٔ یکم پ. درواقع، فهرست نقاشان او با میرک نقاش آغاز میشود، که در نتیجه احتمالاً هنرمند برجستهٔ زمان است، و بزرگترین ستایش او برای هنرمند معاصر بهزاد، قاسمعلی، محفوظ است. دور سه دیوار را گشتم با جاهای قراردادن تفنگ که در اطراف دیدم به تمام بارویی عظیم به نظرم آمد و ظاهراً از زمان عباس میرزا که مسجد علیشاه را تبدیل به قورخانه و انبار مهمات کردند، همین شکل مورد استفاده را هم پیدا کرد؛ به شکلی که هیچکس ممکن نیست از ۶۹ پلهٔ بنا بالا برود و در و دیوارها را بگردد و بگوید که اینجا مسجد بودهاست و نه یک قلعه مستحکم نظامی. این قسمت را در زمان رضاشاه ساختهاند. بعد به تحقیق دریافتم که این حفرهها آغاز راههای زیرزمینی و دالانهای بسیار پهن و بلندی بوده که در زمانهای مختلف -بهویژه در دورهٔ قاجاریه و در جریان انقلاب مشروطه و شاید هم در دورهٔ مغول و زمانهای پس از آن- به نوان راههای مخفی برای فرار و رسیدن سریع از اینجا به جاهای دیگر بهکار میآمدهاند.

بدین وجود املاح فراوان مجرا و محل ریزش این آبشار بهشکل بسیار زیبایی به رنگ قرمز درآمده است. در زمان عباس میرزای قاجار این بنا به محل قورخانه و مخزن مهمات لشکر تبدیل یافت و بههمین سبب نیز نام «ارگ» به آن دادند. در غرب آن چهلستون دیگری باقی مانده که مربوط به دوران شاه عباس است. پروسهٔ آهنگری معمولاً به صورت گرم انجام میگیرد و هر فلزی میزان حرارت مشخصی برای آهنگری شدن دارد. پس از انقلاب مشروطیت و با ورود معلمان فرانسوی، کارهایی اساسی برای بازسازی جایگاه علمی دارالفنون آغاز شد و ۱۲۸۵، «آییننامه مدرسه دارالفنون» تدوین شد، که براساس آن، سال تحصیلی از شهریور هر سال آغاز و خرداد سال بعد پایان مییافت. پس از حملهٔ اعراب به مناطقی که قبلاً تحت نفوذ امپراتوری روم شرقی و ساسانیان بودند، معماری این دو ملت بزرگ وارد هنر اسلامی گردید به خصوص معماری روم شرقی یا معماری بیزانسی، میتوان گفت هنر بیزانس زمانی وارد هنر اسلامی گردید که هشام بن مروان خلیفهٔ اموی میخواست برای گسترش مسجد پیامبر و ساخت مسجد جامع در دمشق که بعدها به مسجد اموی دمشق معروف شد، معماران و مهندسانی از قسطنطنیه مرکز امپراتوری روم شرقی بیاورد.

این بخش در دل زمین با شفته آهک و آجر ایجاد گردیدهاست و قسمت داخلی آن جهت ضدعفونی بهتر و عدم نشتی آب با ملات ساروج چند لایه اندود گردیدهاست. بر این اساس تولید ناخالص داخلی ایران طی دوره سه ساله ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ با افت ۲۸ درصدی مواجه شد. دور دیوارها -از بالا- حفرههای بزرگی دیدم که به دهانهٔ چاهمانندی و کبوتران چاهی را دیدم که در عمق این حفرهها آمد و شد میکردند. بین دو دیوار از سمت خاور ساخته شدهاست که در زمان سلطنت رضاشاه قسمتی از تپهٔ اطراف ارگ را بهصورت باغ و گردشگاه عمومی درآوردند که ساختن سالن تئاتر آذربایجان هم در همین برنامه بودهاست… قسمتی از پهنهٔ اطراف آن را به صورت باغ و گردشگاه عمومی (باغ ملی) درآوردند و سالن نمایشی نیز در کنار آن بنا کردند. اما آزادی اندیشه و آزادی قلم خود را از دست نداد و ترجیح داد در قصیدههای خود، به جای ثنا گفتن امیران و وزیران، آنها را پند و اندرز دهد. همچنین در «سواد فرمان شاه طهماسب ثانی پس از کشته شدن فتحعلی خان قاجار» (سازمان اسناد ملی ایران، شمارهٔ تنظیم: ۱۲۰۰۲، شمارهٔ سند: ۷۱) بایگانیشده در ۴ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine تاریخ ۱۱۳۹ ه.ق ذکر شدهاست.